Article 280 of the Indian Constitution provides for a Finance Commission as a quasi-judicial body.The President of India may set up a Finance Commission every five years or as required. The Finance Commission consists of a President-appointed Chairman and at least four other members. His term is as per the order issued by the President. They are eligible for reappointment. The Constitution empowers Parliament to decide the qualifications of the members of the Commission and the process of their selection. Accordingly, the Parliament has fixed the qualifications of the Speaker and members as per the Finance Commission Act, 1951. Below we are giving information of Finance Commission and its Chairmen in Marathi.
पहिला आयोग 1951 मध्ये ‘वित्त आयोग अधिनियम, 1951’ च्या अंतर्गत स्थापन करण्यात आला आहे.
1951 मध्ये भारतीय राज्यघटना लागू झाल्यापासून वित्त आयोगांची स्थापना केली गेली आहे. प्रत्येक आयोगासाठी स्वतंत्र कमिशन वेगवेगळ्या संदर्भातील अटींच्या अधीन असतात.
जर आवश्यक असेल तर दर पाच वर्षांनी किंवा त्यापूर्वी अध्यक्ष याची नेमणूक करतात.
कलम 280 अंतर्गत ही अर्ध-न्यायिक संस्था आहे.
वित्त आयोगाच्या शिफारशी बंधनकारक नाहीत.
कमिशनचे अध्यक्ष आणि अध्यक्षांद्वारे नियुक्त केलेले चार सदस्य असतात. त्यांची मुदत राष्ट्रपतींनी ठरविली असून ते पुन्हा नियुक्तीस पात्र आहेत.
संविधानाने सदस्यांच्या पात्रतेचा निर्णय घेण्यास संसदेला अधिकार दिला आहे.
सार्वजनिक क्षेत्रातील कामकाजाचा अनुभव असणारा अध्यक्ष म्हणून संसद अध्यक्ष निर्दिष्ट करते.
इतर
सदस्यांची निवड खालीलपैकी करण्यात येते-
१.
हायकोर्टाचा न्यायाधीश किंवा एखाद्याची नेमणूक करण्यास पात्र.
२.
वित्त व लेखा यांचे विशेष ज्ञान असणारी व्यक्ती.
3. आर्थिक
बाबी व प्रशासनात अनुभव असणारी व्यक्ती.
4. वित्त
आणी अर्थशास्त्राचे विशिष्ट ज्ञान असणारी व्यक्ती.
कार्ये- Duties of Finance Commission in Marathi:
१.
केंद्र आणि राज्ये यांच्यात कराच्या निव्वळ उत्पन्नाचे वाटप आणि राज्ये यांच्यात
त्याचे वाटप.
२.
केंद्राकडून राज्यांना मदत म्हणून देण्यात येणारी तत्त्वे
3. राज्य
वित्त आयोगाने सुचविल्यानुसार पंचायत आणि नगरपालिकेच्या संसाधनांच्या पूरकतेसाठी
राज्यांच्या एकत्रित निधीला मजबुती देण्यासाठी आवश्यक उपाययोजना.
🟪 सर्व वित्त आयोग व अध्यक्ष- Finance Commission and its Chairmen in Marathi:
♦️ पहिला वित्त आयोग
अध्यक्ष : के. सी. नियोगी
शिफारस कालावधी १९५२-१९५७
♦️ दुसरा वित्त आयोग
अध्यक्ष : के. सन्थानम्
शिफारस कालावधी : १९५७-१९६२
♦️ तिसरा वित्त आयोग
अध्यक्ष : ए. के. चन्दा
शिफारस कालावधी : १९६०-१९६६
♦️ चौथा वित्त आयोग
अध्यक्ष : डॉ. पी. व्ही. राजमन्नार
शिफारस कालावधी : १९६६-१९६९
♦️ पाचवा वित्त आयोग
अध्यक्ष : महावीर त्यागी
शिफारस कालावधी : १९६९-१९७४
♦️ सहावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : के. ब्रह्मानंद रेड्डी
शिफारस कालावधी : १९७४-१९७९
♦️ सातवा वित्त आयोग
अध्यक्ष : जे. एम. शेलात
शिफारस कालावधी : १९७९-१९८४
♦️ आठवा वित्त आयोग
अध्यक्ष : यशवंतराव चव्हाण
शिफारस कालावधी : १९८४-१९८९
♦️ नववा वित्त आयोग
अध्यक्ष : एन. के. पी. साळवे
शिफारस कालावधी : १९८९-१९९४
♦️ दहावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : के. सी. पंत
शिफारस कालावधी : १९९५-२०००
♦️ अकरावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : ए. एम. खुस्रो
शिफारस कालावधी : २०००-२००५
♦️ बारावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : डॉ. सी. रंगराजन
शिफारस कालावधी : २००५-२०१०
♦️ तेरावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : डॉ. विजय केळकर
शिफारस कालावधी : २०१०-२०१५
♦️ चौदावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : डॉ. वाय. व्ही. रेड्डी
शिफारस कालावधी : २०१५-२०२०
♦️ पंधरावा वित्त आयोग
अध्यक्ष : एन. के. सिंह
शिफारस कालावधी : २०२०-२०२५
============================================
Spardhankur (युट्यूब चॅनेल):
https://www.youtube.com/channel/UCLM5rHq-TdFhg9desmbBzPw
स्पर्धांकुर MPSC (टेलिग्राम ग्रुप):
MPSC संपूर्ण तयारी (टेलिग्राम चॅनेल):
https://t.me/official_mpscalert
स्पर्धा परीक्षा माहिती मंच( फेसबुक पेज)
Post a Comment